Apollo Görevleri

Giriş

Apollo görevleri; Amerika Birleşik Devletleri’nin uzay ajansı NASA tarafından 1960’lı ve 1970’li yıllarda gerçekleştirilen, insanları Ay’a gönderme amacını taşıyan bir dizi uzay uçuşu projesidir. Bu program; sadece Ay’a iniş hedefiyle sınırlı kalmamış, aynı zamanda uzay teknolojisi, bilimsel araştırmalar ve mühendislik alanlarında büyük ilerlemeler kaydetmiştir. Söz konusu görevler, insanlık tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir ve uzay keşfi konusundaki ilerlemelere büyük katkıda bulunmuştur.

Uzayın derinliklerine daha fazla dalmaya hazır mısınız? Hazırsanız Astronomi kategorimizde keşfedilecek daha fazla içerik sizi bekliyor!

Uzay Yarışı’nın Batı’daki Öncü Görevleri: Apollo’nun Tarihi ve Gelişimi

Apollo Programı’nın kökenleri, Soğuk Savaş döneminin rekabetçi ortamına dayanır. 1950’lerde ve 1960’ların başında, Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri, uzay yarışında üstünlük sağlamak için büyük bir çaba içerisindeydi. 1957’de Sovyetler Birliği’nin Sputnik 1 uydusunu fırlatarak uzaya ilk çıkan ülke olması, Amerika Birleşik Devletleri’nde büyük bir şok etkisi yarattı ve uzay araştırmalarına daha fazla yatırım yapılması gerektiği düşüncesini pekiştirdi.

1961 yılında Sovyet kozmonotu Yuri Gagarin‘in Vostok 1 görevi ile uzaya çıkan ilk insan olması, uzay yarışında Sovyetler Birliği’nin bir başka önemli başarısıydı. Bu olayın ardından, ABD Başkanı John F. Kennedy; 25 Mayıs 1961’de, Kongre’de yaptığı ünlü konuşmasında 1960’ların sonuna kadar insanları Ay’a indirme ve güvenli bir şekilde Dünya’ya geri getirme hedefini ilan etti. Bu hedef, ulusal bir gurur meselesi haline geldi ve Apollo Programı’nın doğuşunu tetikledi.

Bilimsel ve Teknolojik Katkıları

Misyon, uzay araştırmalarının yanı sıra birçok bilimsel ve teknolojik gelişmeye de öncülük etti:

1. Uzay Araçları ve Teknolojisi: Apollo Programı; insanları Ay’a götürebilen ve geri getirebilen, güçlü ve güvenilir uzay araçları geliştirdi. Bu araçlar arasında Saturn V roketi, en bilinenlerden biridir. Saturn V, günümüzde bile insanlı uzay görevlerinde kullanılan en güçlü roketlerden biri olarak kabul edilir.
2. Navigasyon ve İletişim Sistemleri: Apollo görevleri, uzayda uzun mesafeli iletişim ve navigasyon için yeni sistemlerin geliştirilmesine öncülük etti. Ay yüzeyinden Dünya’ya canlı yayın yapabilme yeteneği, bu görevlerin en büyük başarılarından biriydi.
3. Bilimsel Keşifler: Apollo astronotları, Ay yüzeyinden kaya ve toprak örnekleri topladı. Bu örnekler, Dünya’da detaylı bir şekilde incelendi. Söz konusu araştırmalar, Ay’ın ve dolayısıyla Dünya’nın oluşumu hakkında önemli bilgiler sağladı.
4. Mühendislik ve Güvenlik Protokolleri: Apollo Programı sırasında yaşanan zorluklar ve kazalar, uzay görevlerinde güvenlik protokollerinin ve mühendislik tasarımlarının iyileştirilmesine kaynaklık etti. Özellikle Apollo 1 kazası, mürettebat güvenliğini artıran değişikliklere neden oldu.

Sosyal ve Kültürel Etkileri

Apollo görevleri; sadece bilim ve teknoloji alanında değil, aynı zamanda sosyal ve kültürel düzeyde de büyük etki yarattı. 1969’da Apollo 11 göreviyle Neil Armstrong ve Buzz Aldrin’in Ay’a ayak basması, dünya genelinde milyarlarca insan tarafından izlendi ve insanlığın ortak bir başarı duygusunu paylaştığı bir an oldu. Bu görev; uzay keşfi ve bilimin toplum üzerindeki etkisini arttırdı, popüler kültürde ve medyada geniş bir yankı uyandırdı.

Diğer taraftan program, insanlığın bilinmeyene olan merakını ve keşfetme arzusunu simgelemektedir. Teknolojik ilerlemelerin ve uluslararası rekabetin, insanlık tarihinde nasıl büyük sıçramalara yol açabileceğini gösteren bir örnektir. Ay’a yapılan bu yolculuklar, insanoğlunun hayal gücünü ve bilimsel potansiyelini genişleten, olağanüstü başarılar olarak tarihe geçmiştir.

Apollo 1

Uzay uçuşu tarihindeki en kötü trajedilerden biri; 27 Ocak 1967’de Gus Grissom, Ed White ve Roger Chaffee‘den oluşan mürettebatın, Cape Canaveral’da bir ön uçuş testi sırasında komuta modülünde çıkan yangında yaşamlarını yitirmeleriyle meydana geldi. 21 Şubat’ta başlatılması planlanan Dünya yörüngesindeki ilk insanlı Apollo uçuşu için eğitim alıyorlardı. Komuta modülünün, tıpkı gerçek fırlatmada olduğu gibi, fırlatma rampası üzerindeki Saturn 1B’ye monte edildiği; ancak Saturn 1B’ye yakıt verilmediği bir “çıkarma” testine katılıyorlardı. Plan, tam bir geri sayım dizisinden geçmekti.

ABD’nin İlk Uzaycılık Kazası Nasıl Gerçekleşti?

27 Ocak 1967 Cuma günü, öğleden sonra saat 13.00’te astronotlar, teste başlamak için Pad 34’teki kapsüle girdiler. Testi önemli ölçüde geciktiren bir dizi küçük sorun ortaya çıktı. Daha sonra iletişimdeki bir başarısızlık, sayımı 17.40’ta ertelenmeye zorlandı. 18.30’da Grissom: “Eğer yapabilirsek Ay’a nasıl gideceğiz?” dedi. “Üç bina arasında konuşmuyor musun?”. Saat 18.31’de AC veri yolu 2 voltaj okumalarında muhtemelen bir kısa devreyi gösteren bir dalgalanma kaydedildi. Kokpit kaydını yorumlamak bazı yerlerde zordur. Ancak birkaç saniye sonra astronotlardan birinin (muhtemelen Chaffee): “Alevler!” gibi bir seslenişte bulunduğu duyulmaktadır. Bundan iki saniye sonra White’ın: “Kokpitte yangın var.” dediği duyulmaktadır. Yangın birkaç saniye içinde kabinin tamamına sıçradı. Chaffee: “Yangınımız kötü!” dedi ve ardından çığlık attı.

Son mürettebat iletişimi, yangının başladığına dair ilk göstergeden 17 saniye sonra sona erdi. Ardından telemetri kaybı oluştu. Apollo kapağı yalnızca içeriye doğru açılabiliyordu ve mandallarla kapalı tutuluyordu. İç basınç, dış atmosfer basıncından daha yüksekti, bu yüzden kapak açılmadan önce komuta modülünün havalandırılması gerekiyordu. İdeal koşullarda kapağın açılması en az 90 saniye sürüyordu. Test sırasında kabin, normal basınçta saf oksijenle dolduruldu. Oksijen, kabindeki tüm malzemelere nüfuz etti ve süreç saatler sürdü. Bu nedenle yangın hızla büyüdü. Maalesef astronotların kapağı açma şansı yoktu… Yakındaki teknisyenler ambar kapağına ulaşmaya çalıştı ancak ısı ve duman buna izin vermedi. Yangın başladıktan yaklaşık 5 dakika sonra kapağı açmayı başardılar. Astronotlar muhtemelen ilk 30 saniye içinde duman soluması ve yanıklar nedeniyle ölmüştü.

Kazanın Ardından Neler Yaşandı?

Kazayla ilgili kapsamlı bir soruşturma yapılırken program askıya alındı. En muhtemel sebebin, Grissom’ın koltuğunun hemen önünden sola doğru uzanan bir kablo demetindeki kısa devreden kaynaklanan kıvılcım olduğu sonucuna varıldı. Oksijenli ortamda kabinde bulunan yanıcı maddenin fazla olması, yangının hızla başlayıp yayılmasına sebep oldu. Bundan dolayı gelecek bir buçuk yıl boyunca programda dışarı doğru açılan ve hızlı bir şekilde çalıştırılabilen yeni bir ambar kapağının tasarlanması, yanıcı malzemenin çoğunun uzaklaştırılması ve bunun nitrojen kullanılarak kendi kendine sönebilen bileşenlerle değiştirilmesi de dahil olmak üzere bir dizi değişiklik başlatıldı.

Apollo 7

11 Ekim 1968’de Cape Canaveral, Florida’nın sıcak havası ve hafifleyen esen hoş bir esinti eşliğinde Apollo 7; Fırlatma Kompleksi 34’ten yükseldi. Bu görev, NASA’nın Apollo Programı kapsamında yapacağı insanlı Ay yolculuklarına zemin hazırlayan çok önemli bir adım olarak tarihe geçti. Buna ek olarak, Saturn IB roketi kullanılarak gerçekleştirilen ilk insanlı deneme uçuşuydu ve astronotlar Wally Schirra, Donn Eisele ile Walt Cunningham’ı uzaya taşıdı. Apollo 7’nin birincil hedefi, komuta ve hizmet modülünün (CSM) performansını test etmekti. Sonuç olarak, bu modül Apollo Programı’nın belkemiği olacak ve bu görevle birlikte insanlı uçuşlara uygunluğunu kanıtlayacaktı. 1967’deki trajik Apollo 1 yangınından sonra Apollo 7, NASA için büyük bir testti. Bu sebeple mürettebat güvenliği için üst düzey önlemler alındı. Araç, 11 Ekim 1968 yılında fırlatma rampasını terk eder etmez Houston’dan uçuş direktörleri Glynn Lunney, Gene Kranz ve Gerry Griffin tarafından yönetilen üç vardiyalı bir görev kontrol ekibi durumu devraldı.

O Güne Kadarki En Uzun Süreli Amerikan Uzay Görevi

İlk kademe ayrıldıktan sonra ikinci kademe olan S-IVB devreye girdi. Komutan Wally Schirra: ”Rüya gibi diyor.” şeklinde rapor verdi. Sadece on dakika sonra Apollo 7, Dünya’nın 140 ila 183 mil arasında değişen eliptik bir yörüngeye girdi. Mürettebatın sorunsuz fırlatılması ve yörüngeye yerleşmesi, görev kontrol ekibi ve yer ekipleri için büyük bir moral kaynağı oldu. Apollo 7 on bir gün boyunca yörüngede kaldı. Bu, o güne kadar bir Amerikan uzay aracı için en uzun süreli uzay göreviydi.

Görev sırasında komuta ve hizmet modülünü çeşitli manevralar için test ettiler, uzay aracı sistemlerini incelediler ve Dünya’ya televizyon yayınları yaptılar. İlgili yayınlar, bir uydu yoluyla televizyon görüntülerinin Dünya’ya iletilmesi anlamında tarihte bir ilkti. Bu sebeple Amerika halkı, Apollo 7 astronotlarının uzaydaki yaşamını ilk elden izleme şansı buldu. Apollo 7, hedeflenen tüm testleri başarıyla gerçekleştirdi ve CSM’nin insanlı uçuşlar için uygunluğunu kanıtladı. Görevin tamamlanmasının ardından Apollo 7, 22 Ekim 1968 tarihinde Kuzey Atlantik Okyanusu’na iniş yaptı. Ardından ABD Donanması’nın kurtarma gemisi USS Essex tarafından yakalandı ve güvenle kıyıya getirildi. Bu başarı, NASA’ya planlanan Ay yörüngesi görevlerine hız kazandırma cesareti verdi.

Apollo 8

Apollo 8, Ay yüzeyine yapılacak gelecekteki insanlı inişlerin fizibilitesini kanıtlamak amacıyla gerçekleştirildi. Görevin başlıca amaçları arasında Ay yörüngesine girmek, Ay’ın yörüngesinde on kez tur atmak, Ay yüzeyinin detaylı fotoğraflarını çekmek ve Dünya’ya güvenli bir dönüş sağlamak yer alıyordu. Bu zorlu görev için seçilen astronotlar, Komutan Frank Borman, Komuta Modülü pilotu James Lovell ve Ay Modülü pilotu William Andres idi. Üçlü, uzayda çeşitli teknik ve fiziksel zorlukların üstesinden gelerek başarılı bir görev gerçekleştirdi.

Apollo 8; NASA’nın güçlü Saturn V roketi kullanılarak, 21 Aralık 1968 tarihinde Kennedy Uzay Merkezi’nden yola çıktı. Bu görevde insanlı bir uzay aracı ilk kez Dünya’nın yörüngesini terk ederek başka bir uzay cismine yani Ay’a yöneldi. Görev boyunca astronotlar, Apollo komuta ve Servis Modülü (CSM) içinde bulundular ve Ay yörüngesinde yaklaşık 20 saat geçirdiler. Bu süreçte, Ay’ın yüzeyinden ve yörüngesinden ilk yüksek çözünürlüklü fotoğraflar çekildi. Görev sırasında çekilen en ikonik görüntülerden biri, William Anders tarafından çekilen ”Earthrise” (Tr.: Dünya’nın Doğuşu) fotoğrafıdır. Bu fotoğraf, Ay’ın ufkundan yükselen Dünya’yı içermektedir. Aynı zamanda bu fotoğraf, insanlığın evine dışarıdan ilk bakışı temsil etmektedir.

Apollo 8, birçok teknik ve lojistik zorluğun üstesinden gelinerek uygulamaya kondu. O dönemdeki teknolojik sınırlamalar, Ay yörüngesine ulaşmanın ve geri dönmenin büyük riskler taşıdığı anlamına geliyordu. Ancak NASA’nın kapsamlı hazırlıkları ve astronotların kararlılığı, bu eşi benzeri görülmemiş görevin başarıyla tamamlanmasını sağladı. Apollo 8 görevi süresince herhangi bir büyük arıza yaşamadı. Ay yörüngesini başarıyla tamamladı ve 27 Aralık 1968’de, güvenli bir şekilde Dünya’ya döndü. Görev, Ay’ın yörüngesine girip Dünya’ya dönen ilk mürettebatlı uzay aracı olması nedeniyle uzay araştırmalarında önemli bir kilometre taşıydı.

Apollo 9

Bu görev için 3 Mart 1969 tarihinde harekete geçilmiştir. Dolayısıyla Apollo misyonu için büyük önem arz etmekteydi. Ayrıca Apollo 9, insanlı bir uçuş olarak planlanmıştı. Görevin ana hedefi, Ay’a iniş yapacak olan Ay modülünü test etmekti. Bununla birlikte bu görev, sadece Ay yüzeyine iniş için gerekli donanımın işlevselliğini test etmekle kalmadı; aynı zamanda astronotların bu teçhizatı güvenli ve etkin bir şekilde kullanıp kullanamayacaklarını da değerlendirme olanağı sağladı. Görevi üç deneyimli astronot yönetti: Komutan James McDivitt, Komuta Modülü Pilotu David Scott ve Ay Modülü Pilotu Russell Schweickart.

Bu mürettebat, daha önce Apollo Programı’nın farklı aşamalarına katılmıştı ve kapsamlı bir eğitim almıştı. Göreve başlamadan önce astronotlar, geniş bir simülasyon ve eğitim sürecinden geçmişlerdi. Ayrıca Ay modülünün tüm sistemlerini yerinde test etmişlerdi. Apollo 9’un fırlatılması, Saturn V roketi kullanılarak gerçekleşti. Apollo 9, bu devasa roket aracılığıyla Dünya yörüngesine başarılı bir şekilde ulaştı. Görev süresince ana plan, Ay modülünü test etmekti. Bunu için, Komuta Modülü ”Gumdrop” ve Ay Modülü ”Spider” olmak üzere iki farklı modül kullanıldı.

Apollo 9 Ekibinin Karşılaştığı Zorluklar Nelerdi?

En kritik aşamalardan ikisi Ay modülünün ayrılması ve tekrar birleştirilmesiydi. Ay modülü, Ay yüzeyine iniş yapmak ve ardından tekrar yükselerek komuta modülüne bağlanmak üzere tasarlanmıştı. Görev sırasında Schweickart ve McDivitt, Ay modülüne geçerek bağımsız manevralar yapmış, yükselme ve alçalma aşamalarını birebir test etmişlerdir. Ayrıca bu süreçler, gelecekteki Ay görevleri için hayati önem taşıyan deneyimler kazandırmıştır. Apollo 9 görevinde ciddi bir arıza yaşanmamış olmasına karşın mürettebat, bazı küçük sorunlarla karşılaşmıştır.

Örneğin; Russell Schweickart, Ay modülünde iken bir mide rahatsızlığı yaşadı. Bu durum, planlanan bazı testlerin kısa süreliğine ertelenmesine neden olmuştur. Ancak bu sorun hızla çözülmüş ve görevin genel planlamasını etkilememiştir. Görev süresince tüm ana sistemler ve bileşenler başarılı bir şekilde test edilmiştir. Apollo 9 görevi, toplamda 10 gün sürmüştür ve 13 Mart 1969’da sona ermiştir.

Görev sonunda astronotlar, Dünya’ya güvenli bir şekilde dönmeyi başarmıştır. Pasifik Okyanusu’na başarılı bir şekilde iniş gerçekleştirmişlerdir. Görevin başarısı, Ay modülünün tasarımının ve operasyonel yeteneklerinin doğrulanması açısından büyük bir dönüm noktası olmuştur. Ayrıca bu görev, Apollo 11 görevinin hazırlıkları için önemli bir adım olmuştur.

Görsellerle Apollo 9

Apollo 10

Apollo 10 görevi, Ay’a iniş programının dördüncü mürettebatlı uçuşuydu. Bu görev, 18 Mayıs 1969 tarihinde başladı. Özellikle Ay yüzeyine insanlı inişten önceki son büyük prova olarak büyük bir önem taşımaktaydı. Görevin ana amaçları; Ay modülünü ve kumanda modülünü test etmek, Ay yüzeyine yakın bir yörüngeye inmeyi denemek ve Ay inişi için gerekli tüm diğer sistemleri sınamaktı. Görev Kumandanı Thomas P. Stafford ve Kumanda Modülü Pilotu Eugene A. Cernan’dan oluşan mürettebat, sistemlerin ve ekipmanların işlevselliğini sınadı. Görev, Kennedy Uzay Merkezi’nden Saturn V roketi ile başarılı bir şekilde başlatıldı.

Gece Ne kadar Karanlıksa Yıldızlar O Kadar Parlaktır

Apollo 10’un Ay modülü “Snoopy” ve kumanda modülü “Charlie Brown” olarak adlandırılmıştı; bu isimler, görevi daha insancıl ve anlaşılır kılmak amacıyla seçilmişti. Görevin en kritik aşaması, Ay modülünün Ay yüzeyine yaklaşık 15,6 kilometre (50,000 fit) kadar yakınlaştırılmasıydı. Lakin bu aşamada teknik bir sorun yaşandı, Ay modülü “Snoopy” hızlı ve kontrolsüz bir şekilde dönmeye başladı. Bu tehlikeli durum, Görev Kumandanı Stafford’un müdahalesiyle kontrol altına alındı. Bu olay mürettebat için stresli bir andı; ancak genel olarak görev sorunsuz devam etti.

Görev süresi boyunca başka büyük bir arıza yaşanmadı ve Apollo 10, Ay inişine yönelik tüm sistemlerin performansını başarıyla değerlendirdi. Görev boyunca Ay yüzeyine tam bir iniş yapılmadı; ama modüller başarılı bir şekilde birleşerek Dünya’ya dönüş hazırlıklarını başlattı. 26 Mayıs 1969’da kumanda modülü, Pasifik Okyanusu’nda Tonga Adaları yakınlarına başarılı bir iniş gerçekleştirdi. Kurtarma operasyonu USS Princeton tarafından tamamlandı ve görev “genel anlamda büyük bir başarı” olarak kayıtlara geçti.

Apollo 11

Apollo 11, tarihe geçen ilk insanlı Ay’a iniş göreviydi. Mürettebat, 16 Temmuz 1969 tarihinde Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden Saturn V roketi ile yola çıktı. Neil Armstrong, Michael Collins ve Edwin (Buzz) Aldrin; bu görevin astronotlarıydı. Görevin temel amacı, Ay’a insanlı iniş yaparak güvenli bir şekilde dönmekti. Bu, insanoğlunun Ay yüzeyine ilk kez ayak basması anlamına geliyordu. Aynı zamanda ABD’nin Uzay Yarışı’ndaki zaferini garantiliyordu. Görev, saat 09.32’de Saturn V roketinin başarıyla fırlatılması ile gerçekleşti. Fırlatmadan sonra uzay aracı, Dünya yörüngesindeyken iki tur attı. Ardından Trans-Lunar Injection (TLI) manevrasıyla Ay’a doğru yol almaya başladı.

Üç gün süren bir yolculuktan sonra Apollo 11, Ay yörüngesine ulaştı. 20 Temmuz 1969 tarihindeyse Ay modülü ayrıldı. Daha sonra Neil Armstrong ile Buzz Aldrin’i Ay yüzeyine taşımak için inişe geçti. Michael Collins ise kumanda modülü ”Columbia”da, Ay yörüngesinde kaldı.

Apollo 11’in Riskli Ay İnişinde “Düzensiz Kütle Çekimi”, Kraterler ve Çok Daha Fazlası Vardı

İniş sırasında yaşanan en kritik (?) sorunlardan biri, iniş bilgisayarında yaşanan aşırı yüklenme ve alarm durumuydu. Bilgisayar, iniş sırasında önemli verilerin işlenmesi gerektiğinde kapasitesinin sınırlarına ulaştı ve bu nedenle birkaç kez alarm verdi. Neyse ki NASA’daki mühendisler ve Apollo 11 mürettebatı, bu alarm durumlarının inişi tehlikeye atmayacak, yalancı alarmlar olduğunu tespit ederek inişe devam etti.

Bir diğer sorun ise iniş yerinin belirlenmesi sırasında meydana geldi. Haritalama ve simülasyonlar sırasında belirlenen iniş noktasının fazla taşlı, dolayısıyla engebeli olduğu ortaya çıktı. Buna bağlı olarak Armstrong, iniş sırasında modülünü manuel olarak kontrol etmeye ve daha uygun bir iniş yeri aramaya başladı. Daha sonra Armstrong, Ay yüzeyinde nispeten düz bir alanı seçti ve inişi sürdürdü. 20 Temmuz 1969’da, saat 20.17’de Ay yüzeyine iniş gerçekleştirdi.

Tüm Sorunlara rağmen “İnsanlık için Büyük Bir Adım”

Ay modülü, başlangıçta planlanan noktanın biraz daha uzağına indi. Bu durum, iniş sırasında fazladan yakıt kullanılmasına neden oldu. Armstrong‘un: ”The Eagle has landed!” (Tr.: Kartal kondu!) mesajı ile iniş Dünya’ya duyuruldu. Birkaç saat sonra Neil Armstrong, Ay modülünün merdivenlerinden indi. Ay yüzeyine ilk adımlarını attı ve tarihe geçti. “That’s one small step for man, one giant leap for mankind. (Tr.: Bu; bir insan için küçük, insanlık için büyük bir adım.)“ vecizesini söyledi.

Ardından Buzz Aldrin Ay yüzeyine indi. İkili, yaklaşık 2 saat 15 dakika boyunca Ay yüzeyinde yürüdü; deneyler yaptı, fotoğraflar çekti ve çeşitli numuneler topladı. Toplanan numuneler ve veriler Dünya’ya dönüş yolculuğu için muhafaza edildi. Daha sonra Ay modülü yüzeyden havalandı ve kumanda modülüyle buluştu. Görev, 24 Temmuz 1969’da Pasifik Okyanusu’na başarılı bir şekilde iniş yaparak sona erdi. Mürettebat, USS Hornet tarafından okyanustan alındı.

Apollo 11 Mürettebatının Anıtkabir Ziyareti

Görevin başarıyla tamamlanmasının ardından mürettebat, Dünya turuna çıkarak Ay’a iniş deneyimlerini insanlara anlattı. Tur kapsamında Türkiye’yi de ziyaret etti. Mürettebat, 17 Ekim 1969 tarihinde Ankara’ya geldi. Dönemin Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ve diğer devlet yetkilileri tarafından karşılandı. Anıtkabir ziyareti sırasında astronotlar, mozoleye çelenk bırakarak Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk‘e saygılarını sundu. Bu ziyaret, Türk halkı tarafından da büyük bir ilgi ve coşkuyla karşılandı. Ek ve son olarak Apollo 11 mürettebatının ilk gittiği ülke -internet ortamında gerçekleştirilen dezenformasyonun aksine- Türkiye değil, Meksika’dır.

Apollo 12

Ay yüzeyine gerçekleştirilen ikinci insanlı iniş göreviydi. Aynı roketle, Kasım 1969 tarihinde, yine Kennedy Uzay Merkezi’nden fırlatıldı. Mürettebatı; Görev Kumandanı Charles Conard, Komuta Modülü Pilotu Richard F. Gordon Jr. ve Ay Modülü Pilotu Alan L. Bean adlarındaki üç deneyimli astronottan oluşuyordu. Apollo 12, Apollo 11 görevini pekiştirme amacı taşıyordu.

Apollo 12’nin fırlatılmasının başlangıcında ciddi bir sorun yaşandı. Saturn V roketine fırlatıldıktan sadece 26 saniye sonra bir yıldırım çarptı. Bunun sonucunda roket, geçici olarak elektriğini kaybetti. Bu olay, roketin kontrol sistemlerinin bozulmasına yol açarak mürettebatın cihaz ve göstergelerinde anlık aksaklıklar yaşamasına sebep oldu. Üstelik ikinci bir yıldırım, yaklaşık 52 saniye sonra tekrar roketi vurdu. Aynı şekilde bazı elektronik sistemlerin geçici olarak kapanmasına neden oldu. Şans eseri NASA’nın Houston’daki kontrol merkezi mühendisi John Aaron, ”SCE to AUX” komutunu önererek sorunu çözmek için mürettebatın bir anahtarı yedek konuma almasını tavsiye etti. Bu kritik komut, mürettebatın cihazlarını yeniden çalışabilir hale getirdi ve görev devam etti.

Apollo 12 Ekibi, İnişiyle Birlikte Ay’da Neler Yaptı?

Bu olayların ardından Apollo 12, başarılı bir şekilde Dünya yörüngesinden ayrıldı ve Ay’a doğru yolculuğuna başladı. Üç günlük yolculuğun ardından Ay yörüngesine giren uzay aracı, Ay yüzeyine iniş için hazırlanırken Gardon, komuta modülü ”Yankee Clipper” la Apollo 11’de olduğu gibi Ay yörüngesinde kalacaktı. 19 Kasım 1969’da Intrepid, Ay yüzeyine başarılı bir şekilde iniş yaptı. İniş, bir hesaplama hatası dolayısıyla Apollo 11’den yaklaşık 180 metre uzakta olan Surveyor 3 sondasının yakınlarınaydı. Çünkü bu iniş, NASA’nın Ay’da daha hassas bir iniş yapma kabiliyetini gerektiriyordu. Conrad ve Bean, Ay yüzeyinde toplam 7 saat 45 dakika süreyle iki kez çıktılar. Bu süre zarfında çeşitli bilimsel deneyler gerçekleştirdiler ve toprak ile kaya örnekleri topladılar.

Etkinliklerinin en dikkat çekici olanları, önceden Ay’a inmiş olan Surveyor 3 sondasını incelemeleri ve bazı parçalarını Dünya’ya getirmeleriydi. Surveyor 3’ün parçalarının incelenmesi, uzun süreli Ay yüzeyinde kalmalarının ekipmanlar üzerindeki etkilerini anlamak açısından önemliydi. Ayrıca Apollo 12 mürettebatı, Ay yüzeyindeki sismik ölçümleri yapmak için cihazlar yerleştirdi. Bu deneyler, Ay’ın iç yapısını ve tektonik aktivitelerini daha iyi anlamaya yönelik önemli veriler sağladı. Misyon, Ay yüzeyinde başarıyla gerçekleştirdiği bilimsel deneyler ve topladığı verilerle birlikte, insanlığın uzaydaki başarılarını genişletti. Mürettebat Ay modülüyle Ay yüzeyinden kalkış yaptıktan sonra, komuta modülüyle başarılı bir kenetlenme gerçekleştirdi. 24 Kasım 1969 tarihinde Apollo 12, Pasifik Okyanusu’na iniş yaptı. Mürettebat USS Hornet gemisi tarafından alındı.

Apollo 13

NASA’nın Ay’a insanlı iniş gerçekleştirmeyi planladığı üçüncü misyonuydu. 11 Nisan 1970’te Jim Lovell, Jack Swigert ve Fred Haise; Apollo 13 görevi için uzaya fırlatıldı. Görev Kumandanı Lovell, Komuta Modülü Pilotu Swigert ve Ay Modülü Pilotu Haise; Saturn V roketiyle Kennedy Uzay Merkezi’nden başarıyla yola çıktı. İlk iki gün sorunsuz geçti. Ekip, Ay yüzeyine iniş yapmak ve arazi keşfi için hazırlıklarını sürdürdü. Ancak 13 Nisan 1970 tarihinde, görev başladıktan 56 saat sonra uzay aracında ciddi bir arıza meydana geldi. Komuta modülü ”Odyssey”de rutin bir karıştırma işlemi sırasında iki numaralı oksijen tankı patladı. Bu patlama o kadar şiddetliydi ki bir numaralı tankın da hasar görmesine sebep oldu.

Patlama aracın elektrik üretiminde kritik öneme sahip olan yakıt hücrelerini de devre dışı bıraktı. Ayrıca oksijen deposunun patlaması, uzay aracında büyük bir enerji ve oksijen kaybına neden oldu. Bu da astronotların hayatlarını ciddi şekilde tehdit etti. Patlama sonrası mürettebat ve NASA yer kontrol merkezi, Apollo 13’ü güvenli bir şekilde Dünya’ya döndürmek için hızla alternatif planlar geliştirmeye başladı. Öncelikli hedef; mürettebatın hayatta kalmasını sağlayacak yeterli enerji, yiyecek ve suyun sağlanmasıydı.

Apollo 13’ün Dünya’ya Dönüş Aşamasında Neler Yaşandı?

Astronotlar bu aşamada Ay modülü Aquarius’u cankurtaran botu olarak kullanmak zorunda kaldı. Ay modülü, mürettebatın geri dönüş yolculuğu süresince yaşam destek sistemi ve enerji kaynağı olarak kritik rol oynadı. Ancak Ay modülü, orjinal olarak sadece iki kişi için tasarlandığından, üç kişi için yeterli olmamaktaydı. NASA mühendisleri, astronotların karbondioksit seviyelerini güvenli bir şekilde yönetebilmeleri için yaratıcı çözümler üretmek durumunda kaldı. Misyon kontrol merkezi, astronotların kullandıkları sistemlerin parçalarını yeniden düzenleyerek karbondioksit filtrelerini çalıştırabilecek bir yöntem geliştirdi.

Apollo 13 mürettebatı, Ay etrafından dönüş yörüngesine girerek Dünya’ya doğru yol aldı. Bütün bunlar olurken astronot Fred Haise ciddi bir sağlık sorunu yaşadı. Haise, Ay modülünde geçirilen süre boyunca böbrek iltihabı geçirdi. Bu durum, Haise’nin dayanıklılığını ve görev süresince performansını olumsuz etkiledi. Neyse ki dönüş yolculuğunda bu duruma uygun şekilde müdahale edilebildi ve Haise Dünya’ya döndükten sonra tamamen iyileşti. Atmosfere yeniden giriş sırasında komuta modülü, Dünya atmosferine dönüş için gereken enerji ve ısı koruma kalkanlarına sahipti. Sonuç olarak 17 Nisan 1970 tarihinde mürettebat, Pasifik Okyanusu’na başarıyla iniş yaptı. Ardından mürettebat, USS Iwo Jima gemisi tarafından okyanustan alındı.

Apollo 14

NASA tarafından Ay’a insanlı iniş yapma amacıyla düzenlenen dördüncü misyondu. Apollo 14 misyonu ile Apollo 13 kazasını unutturmak alt amaçlardan biriydi. Araç; 31 Ocak 1971’de, her zamanki gibi Kennedy Uzay Merkezi’nden, Saturn V roketi ile başarılı bir şekilde fırlatıldı. Görev sırasında herhangi bir belirgin arıza veya sorun yaşanmadı. Apollo 14; Alan Shepard, Edgar Mitchell ve Stuart Rossa‘dan oluşan üç kişilik ekibi taşıdı. Misyonun ana hedefleri, Ay yüzeyinde bilimsel araştırmalar yapmak ve Ay yüzeyindeki materyalleri Dünya’ya getirmekti. 5 Şubat 1971’de mürettebat, Ay’a başarılı bir iniş yaptı. Astronotlar, Ay yüzeyinde yürüyüşler gerçekleştirerek örnekler topladı ve bilimsel deneyler gerçekleştirdi. Görev kapsamında Ay modülü ”Antares” ile Ay yüzeyine iniş ve Ardennes Tepesi’ne kadar bir dizi yürüyüş gerçekleştirildi. Astronotlar, Ay yüzeyinde 9 saatten fazla zaman geçirdi ve Ay’dan 42 kg’dan fazla materyal toplayarak Dünya’ya getirdiler. Apollo 14, 9 Şubat 1971 tarihinde Dünya atmosferine girerek Büyük Okyanus’a iniş yaptı.

Apollo 15

NASA’nın gerçekleştirdiği beşinci insanlı Ay iniş göreviydi. Mürettebat, 26 Temmuz 1971’de -tüm Apollo görevlerinde olduğu gibi- Kennedy Uzay Merkezi’nden Saturn V fırlatma aracıyla yola çıktı. Görev ekibi; David R. Scott, Alfred M. Worden ve James B. Irwin isimli üç astronottan oluşmaktaydı. Görev, Ay’ın Hadley-Apennine Bölgesi’ne iniş yapmayı ve bu bölgede bilimsel araştırmalar yapmayı hedeflemekteydi. Astronotlar, Ay yüzeyinde 18 saat 37 dakika geçirdi. Mürettebat, bu süre zarfında hedefledikleri gibi çeşitli bilimsel deneyler gerçekleştirdi. Dahası Apollo 15, “astronotları Ay yüzeyinde en uzun süre kalan insanlı görev” olarak tarihe geçti.

Navigasyon Sorununa rağmen Görev Başarıyla Tamamlandı

Görevde yaşanan en büyük sorun, Ay yüzeyinde kullanılan araçlardan biri olan Ay Gezici Aracı’nın (İng.: Lunar Roving Vehicle, Rover, LRV) navigasyon sistemindeki bir arızaydı. Bu arıza nedeniyle astronotlar, belirlenen rotanın dışına çıkmıştı ve bir süre çözüm için uğraşmak zorunda kalmışlardı. Ancak ekip, bu sorunu başarıyla çözerek görevine devam etti. Görev boyunca Apollo 15 ekibi, Ay yüzeyinden toplamda 77 kilogramlık kaya ve toprak örneği toplamış, Ay’ın jeolojisi ve oluşumu hakkında önemli bilgiler elde etmişti. Apollo 15, 7 Ağustos 1971 tarihinde Dünya’ya başarılı bir şekilde döndü ve kapsül yine Pasifik Okyanusu’na indi.

Apollo 16

Apollo 16, altıncı insanlı Ay yolculuğuydu. 16 Nisan 1972’de Kennedy Uzay Merkezi’nden Saturn V roketi ile yola çıktı. John W. Young, Thomas K. Mattingly II ve Charles M. Duke; görev ekibinin üyeleriydi. Bu görev, Ay yüzeyinde keşif yapmayı ve kaya ile toprak örnekleri toplamayı hedefliyordu. Astronotlar, Ay yüzeyinde toplamda 71 saat geçirerek çeşitli bilimsel çalışmalar yürüttü. Lakin bir standart olduğu üzere görev sırasında bazı sorunlar meydana geldi. Bu sorunlardan biri, yine Ay Gezici Aracı’nda meydana gelen tekerlek arızasıydı. Tekerlekteki aşınma ve şekil bozukluğu, aracın hareket kabiliyetini kısıtladı. Daha sonra astronotlar, çeşitli ekipmanlar kullanarak bu problemi çözmeye çalıştı ve sürüş hedeflerine ulaşabilmek için alternatif yollar buldular.

Sonuç olarak görev boyunca, Ay yüzeyinden toplamda 95 kilogramlık kaya ve toprak örneği topladılar. Bu örnekler Dünya’ya getirilerek bilimsel araştırmalara önemli katkılar sağladı. Bu başarılı keşif yolculuğu, 27 Nisan 1972’de sona erdi. Ekip, Dünya’ya dönüşünde kapsülü Pasifik Okyanusu’na başarıyla indirdi.

Apollo 17

NASA tarafından gerçekleştirilen son insanlı Ay görevidir. 7 Aralık 1972 tarihinde Saturn V roketi ile fırlatılan ekip, başarılı bir şekilde Ay’a iniş yapmıştır. Mürettebat; Eugene Cernan, Harrison Schmitt ve Ronald Evans adlı üç astronottan oluşmaktaydı. Görev sırasında yine Rover’ın tekerleklerinden biri patlamıştır. Bu durum, astronotların Ay yüzeyinde daha sınırlı bir alanı araştırmalarına neden olmuştur ve planlanan faaliyetlerde bazı kısıtlamalar getirmiştir. Ancak astronotlar, bu soruna rağmen görevlerini başarıyla tamamlamış ve Ay yüzeyinde bilimsel araştırmalar yapmayı sürdürmüşlerdir.

Apollo 17, Ay yüzeyinde yaklaşık 75 saat geçirmiştir. Ekip 110 kg’ın üzerinde kaya ve toprak örneği toplamıştır. Ardından astronotlar, 19 Aralık 1972 tarihinde başarılı bir şekilde Dünya’ya dönüş yapmıştır ve Apollo 17, bu muhteşem insanlı Ay görevlerinin kapanışını yapmıştır. Apollo 18, 19 ve 20 planlar arasında yer alsa da bütçe kısıtlamaları, siyasi değişiklikler ve halkın ilgisinin azalması yüzünden asla gerçekleşememiştir.

Kaynakça

1. Apollo 1. (n.d.). NASA. [https://www.nasa.gov/mission/apollo-1/]

2. Uri, J. (2022, February 3). 55 Years Ago: The Apollo 1 Fire and its Aftermath. NASA. [https://www.nasa.gov/history/55-years-ago-the-apollo-1-fire-and-its-aftermath/]

3. Apollo 7. (2007). In Turkish Wikipedia. [https://tr.wikipedia.org/wiki/Apollo_7]

4. Uri, J. (2018, December 27). Dec. 27, 1968: Apollo 8 Returns from the Moon. NASA. [https://www.nasa.gov/history/dec-27-1968-apollo-8-returns-from-the-moon/]

5. NASA. (n.d.). Apollo 9. [https://www.nasa.gov/mission/apollo-9/]

6. Herridge, L. (2019, 27 March). Apollo 9 Crew Completes First Command and Lunar Module Docking in Space. NASA. [https://www.nasa.gov/humans-in-space/apollo-9-crew-completes-first-command-and-lunar-module-docking-in-space/]

7. Uri, J. (2018, October 22). 50 Years Ago: Apollo 7 Ends, “101% Successful” NASA. [https://www.nasa.gov/history/50-years-ago-apollo-7-ends-101-successful/]

8. Apollo 8. (n.d.). NASA. [https://www.nasa.gov/mission/apollo-8/]

9. Uri, J. (2018, December 24). 50 years ago: Apollo 8 in lunar orbit. NASA. [https://www.nasa.gov/history/50-years-ago-apollo-8-in-lunar-orbit/]

10. Uri, J. (2019, March 13). 50 Years Ago: Apollo 9 Completes its Mission. NASA. [https://www.nasa.gov/history/50-years-ago-apollo-9-completes-its-mission/]

11. Uri, J. (2019, March 4). 50 Years Ago: Apollo 9 Launched to Test the Lunar Module. NASA. [https://www.nasa.gov/history/50-years-ago-apollo-9-launched-to-test-the-lunar-module/]

12. Lunsford, C. (2019, November 14). Apollo 12 in Pictures: Photos from NASA’s Pinpoint Moon Landing Mission. Space.com. [https://www.space.com/36453-apollo-12-moon-landing-mission-in-photos.html]

13. NASA. (2024, November 7). NASA History. [https://www.nasa.gov/history/]

14. Portree, D. (2019, February 5). Fifty Years Ago – Apollo 7. Arizona State University – Apollo Digital Image Archive. [https://apollo.sese.asu.edu/LIW/20190731.html]

15. Theoret, J. (2022, March 11). APOLLO 11. Apollospace. [https://apollospace.com/images/apollo-missions/apollo-11/]

16. CNN. (2024, July 20). The Apollo 11 moon landing, in photos. CNN | US. [https://edition.cnn.com/2024/07/20/us/gallery/apollo-11-moon-landing-1969-anniversary-spc/index.html]

17. NASA. (n.d.). Apollo 10. [https://www.nasa.gov/mission/apollo-10/]

18. NASA. (n.d.). Apollo 11. [https://www.nasa.gov/mission/apollo-11/]

19. NASA. (n.d.). Apollo 12. [https://www.nasa.gov/mission/apollo-12/]

20. Jolliff, B. L., & Robinson, M. S. (2019). The scientific legacy of the Apollo program. Physics Today, 72(7), 44–50. [https://doi.org/10.1063/pt.3.4249]

21. Scherer, L. R. (1971). The Apollo Missions. Highlights of Astronomy, 2, 125–141. [https://doi.org/10.1017/s1539299600000083]

22. Pernet-Fisher, J. F., McDonald, F. E., Zeigler, R. A., & Joy, K. H. (2019). 50 years on: legacies of the Apollo programme. Astronomy & Geophysics, 60(4), 4.22-4.28. [https://doi.org/10.1093/astrogeo/atz163]